Nie do końca wszystko złoto, co się świeci – o próbach złota i srebra

CO OZNACZA PRÓBA ZŁOTA?

Przy zamawianiu biżuterii na pewno zapytam Cię o próbę, w jakiej mam wykonać wyrób. Próba złota to po prostu zawartość czystego złota w stopie złota. Ale od początku – Polskie Prawo Probiercze nakazuje cechowanie wyrobów złotych ważących więcej niż 1 gram. Dopuszcza 7 podstawowych prób złota: 999, 960, 750, 585, 500, 375 oraz 333. Próba mówi wprost o zawartości złota – najpopularniejsza jest próba 585, co oznacza 58,5% złota czystego w wyrobie. Pozostałe 41,5% to dodatki stopowe, takie jak miedź, srebro czy cynk. Mają za zadanie wzmocnić własności mechaniczne stopu i poniekąd obniżyć cenę wyrobu, gdyż złoto w czystej postaci jest zbyt miękkie, a przez to nie jest materiałem bardzo trwałym. Dopiero po zmieszaniu go z innymi dodatkami uzyskuje pożądane właściwości trwałości, ale zachowuje swój blask.

JAKĄ PRÓBĘ WYBRAĆ?

Wiemy już, że z czystego złota nie produkuje się biżuterii ze względu na jego kruchość – natomiast występuje ono pod postacią sztabek, kolekcjonerskich oraz inwestycyjnych monet czy też granulatu złota, który złotnik miesza z ligurą (czyli wspomnianymi wcześniej dodatkami stopowymi) i uzyskuje stop o odpowiedniej próbie. Najczęściej spotykane próby w wyrobach jubilerskich to 750, 585 oraz 333.

Przy wyborze próby warto wziąć pod uwagę cechy każdej z nich. Próba poniżej 500 faktycznie daje bardziej wytrzymały mechanicznie materiał, ale za to śniedzieje, a wyrób ma lekko brunatne zabarwienie – dlatego nie spotkasz u mnie wyrobów w niskich próbach. Zatem jaka próbę wybrać? Rozsądnym wyborem jest standardowa 585 – to ponad połowa czystego złota w stopie, dobra wytrzymałość, blask oraz dobra cena. Na specjalne życzenie klienta wykonuję również biżuterię w próbie 750.

JAK SPRAWDZIĆ, CZY WYRÓB JEST ZE ZŁOTA?

Jak już wspomniałam, każdy wyrób o wadze powyżej 1 grama należy obowiązkowo ocechować. Złotnik zgłasza i dostarcza wyrób do przypisanego mu Urzędu Probierczego, gdzie badane jest, czy „trzyma on próbę” – to znaczy, czy deklarowana zawartość złota zgadza się ze stanem faktycznym. Następnie urzędnik przybija symbol cechy zgodnie z tabelą poniżej.

Na wyrobie znajduje się imiennik złotnika pozwalający go jednoznacznie zidentyfikować oraz symbol odpowiedniej cechy probierczej – jak możemy zauważyć na przykład dla próby złota 585 jest to odpowiednio: pierwsza litera to nazwa miasta urzędu probierczego, następnie wizerunek rycerza oraz cyfra 3.

A CO ZE SREBREM?

Wyroby z tego materiału również się cechuje – obowiązek taki powstaje dla przedmiotów o wadze powyżej 5 gramów. Srebro jest materiałem dużo twardszym i do wyrobu biżuterii z niego używa się 92,5% czystego srebra, czyli próby 925. Pozostałe 7,5% stanowi miedź, która dodatkowo utwardza stop. Podstawowa różnica między srebrem a złotem to cena – materiał srebrny potrafi być tańszy około 50 razy od złota. Niemniej ma również dość poważną wadę – dużo szybciej traci swój blask niż złoto i należy je regularnie zanosić do złotnika w celu oczyszczenia – polerowania.